Yumurtalık Kisti Nedir? Tedavisi Adana

Yumurtalık kisti nedir? hangi kistler tehlikelidir?

Yumurtalık kistleri, yumurtalık içinde veya yüzeyinde sıvı dolu keseler veya ceplerdir.

Kadınların rahmin her iki yanında her biri bir badem büyüklüğünde ve şeklinde iki adet yumurtalık vardır. Yumurtalıklarda gelişen ve olgunlaşan yumurtalar(ovum),menopoza kadar aylık peryotlar ile serbest bırakılır.

Normal döngüsünde anormallikler olmasında veya dokudaki anormal hücre gelişimlerine bağlı olarak kistler oluşur. Kistler iyi huylu (benign) ara form (borderline) ve kötü huylu (malign) olmak üzere üçe ayrılır.

İyi huylu yumurtalık kistleri ise fonksiyonel ve fonksiyonel olmayan kistler olarak ikiye ayrılır. Bu yazımızda size yumurtalık kist türleri ve yumurtalık kistiniz olduğunda neler yapmanız gerektiği hakkında bilgi vereceğiz.

Yumurtalık kisti neden olur?

Yumurtalık kistleri neden ve nasıl olur sorusu sıkça sorulan sorulardandır. Çoğu kadında hayatının farklı dönemlerinde yumurtalık kisti oluşur. Çoğu yumurtalık kisti çok az rahatsızlık verir veya hiç rahatsız etmez ve zararsızdır ve birkaç ay içinde tedavi edilmeden kendiliğinden kaybolur.

Bununla birlikte, yumurtalık kistlerinin küçük bir yüzdesi - özellikle rüptüre olanlar (patlayan) - ciddi şikayetlere neden olabilir. Sağlığınızı korumak için düzenli pelvik muayeneler yaptırın ve potansiyel ciddi bir soruna işaret edebilecek belirtileri öğrenin.

Çoğu yumurtalık kisti, adet döngünüzün bir sonucu olarak gelişir. Bu normalde de olabilen zararsız kistlere fonksiyonel kistler denir. Diğer kist türleri çok daha az görülür.

Yumurtalık kistleri çeşitleri nelerdir?

İyi huylu yumurtalık kistleri basit ve basit olmayan kistler olarak ikiye ayrılır. Tıptaki diğer adlarıyla fonksiyonel olan yumurtalık kistleri ve fonksiyonel olmayan yumurtalık kistleridir.

1- Fonksiyonel Basit Yumurtalık Kistleri

Yumurtalıklarınız normalde her ay folikül adı verilen kist benzeri yapılar geliştirir. Foliküller, hem östrojen ve progesteron hormonlarını üretir hem de yumurtladığınızdan tüplerinize bir yumurta bırakır.

Normalde çatlayarak yumurta atması beklenen folikül çatlamayıp büyümeye devam ederse kistleşir. Bu kistler fonksiyonel kist olarak bilinir. Yani normal fonksiyonunda terslik oluştuğunda oluşan kistlerdir. İki tür fonksiyonel kist vardır:

Foliküler kist: Adet döngünüzün orta noktasında, bir yumurta folikülünden fırlar ve fallop tüpü içinde aşağı rahime doğru hareket eder. Bir foliküler kist, folikül yumurtasını parçalamadığında veya serbest bırakmadığında başlar, ancak büyümeye devam eder.

Korpus luteum kisti: Bir folikül yumurtasını serbest bıraktığında, gebe kalmak için östrojen ve progesteron üretmeye başlar. Bu folikül artık korpus luteum olarak adlandırılır. Bazen sıvı folikül içinde birikerek korpus luteumun bir kiste dönüşmesine neden basit olmayanolur.

Fonksiyonel kistler genellikle zararsızdır, nadiren ağrıya neden olur ve genellikle iki veya üç adet döngüsü içinde kendiliğinden kaybolur.

2- Fonksiyonel Olmayan Yumurtalık Kistleri

Yumurtalık kistlerinin görülme sıklığı, dünya genelinde tutarlı raporlama eksikliği ve kistlerin çoğunun kendiliğinden iyileşme olasılığının yüksek olması nedeniyle belirsizdir. ABD'de menopoz sonrası kadınlarda 15 yıllık bir süre içinde % 18 yumurtalık kisti görülme sıklığı vardır. Dünya çapında kadınların yaklaşık % 7'sinde hayatlarının bir döneminde yumurtalık kisti görülmektedir. Avrupa’da yapılmış geniş çaplı bir araştırmada menopoz dönemi sonrası sağlıklı kadınların % 21,2'lik bir kısmında yumurtalık kisti görüldüğü sonucunu ortaya çıkardı.

Amerikan Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanları Derneği (ACOG) ultrasonda bulunan basit kistlerin menopoz sonrası kadınlarda bile müdahale olmaksızın güvenle takip edilebileceğini belirtti. Bu kistler genellikle kanser değildir ve ameliyat olmadan(konservatif) geçer.

Basit yumurtalık kistleri, bir sonraki yıllık muayenede aynı kalmış veya düzelmiş gibi görünmektedir. Bu bulgular, menopoz sonrası kadınlarda uniloküler basit kistlerin müdahale olmaksızın izlenmesine yönelik son önerileri desteklemektedir. Bu hastalar için, yumurtalık kanseri taraması ve takibi yine de yapılmalıdır.

Başlangıçta bir CA-125 kan testi ve transvajinal ultrasonografi (TVU) yapılır. Daha sonra üç yıl yıllık TVU ve CA-125 değeri takip edilir. Başlangıç ​​değerine göre yükselme olursa beş yıl boyunca yıllık CA-125 testleri tekrarlanır ve şüpheli durum saptanırsa ek olarak tomografi ve MRG görüntüleme yapılır.

1. Yumurtalık hacmi 10 cm3'ten büyük olması,
2. 10 cm3'den büyük kist hacmi,
3. Büyüklükten bağımsız olarak kistin sıvı boşluğuna uzanan herhangi bir katı alan veya papiller çıkıntı,
4. Kist içinde katı ve sıvı alanların görülmesi (katı-kistik / heterojen yapı).

Tarama muayeneleri şüpheli olan kadınlar, takip incelemeleri için jinekolojik onkoloji ünitesine sevk edilmektedir. Yumurtalık kistlerinin tanısal değerlendirmesi ve cerrahi tedavisi açısından jinekolojik onkoloji yan dalı olan bir sağlık kuruluşuna gitmeniz gerekir.

Fonksiyonel olmayan (adet döngünüzün normal işleviyle ilgili olmayan) kist türleri şunlardır:

Dermoid Kistler: Teratomlar olarak da adlandırılan bu kistler, embriyonik hücrelerden oluştuklarından kist içeriğinde saç, deri veya diş gibi dokuları içerebilir. Nadiren kansere dönüşürler. Demoid kistleri katı parçacığı çok olduğundan ağır kistlerdir ve bazen kistin kendi etrafında burkulmasıyla aşırı alt karın ağrısına neden olur ve acile başvururlar. Demoid kistlerinin tedavisi cerrahidir ve kistin içeriği boşaltılmadan alınmalıdır. Genellikle kapalı ameliyat olan laparoskopi tercih edilen yöntemdir.

Kistadenomlar: Bunlar yumurtalık yüzeyinde gelişir içerik olarak müsinöz(az akışkan) veya mükoz (akışkan olan) bir materyalle doludur. Cerrahi olarak alınırlar. Özellikle müsinöz kistler devasa boyutlara kadar büyüyebilir.

Endometriomalar: Bu kistler aynı zamanda çikolata kisti olarak bilinir. Rahim zarı hücreleri olarak bilinen endometriyal hücrelerinin rahminizin dışında büyüdüğü bir durumun (endometriozis) bir sonucu olarak gelişir. Dokunun bir kısmı yumurtalıklarınıza yapışabilir ve bir büyüme oluşturabilir.

Dermoid kistler ve kistadenomlar büyüyerek yumurtalıkların fizyolojik yerinden oynamasına neden olabilir. Bu yumurtalık torsiyonu adı verilen yumurtalıklarınızın kendi etrafında dönme olasılığını artırır. Yumurtalık torsiyonu, yumurtalıktaki kan akışının azalmasına veya durmasına da neden olabilir.

Belirtileri şiddetli ani başlayan genellikle tek taraflı alt karın ve kasık ağrısıdır. Kasık ağrısı genellikle çift taraflıdır. Eğer kist içeriği dermoid kisti, çikolata kisti veya müsinöz kist içeriği gibi çok antijenik ise çok daha fazla ağrı ve uyarı yapacaktır. Kist patlamalarının tedavisinde çoğu zaman takip yeterlidir. Kistin içeriğinin allerjenik yapıda olması veya kanama çok olması durumunda operasyon gerekebilir. Kist operasyonları genellikle kapalı ameliyat olan laparoskopi ile yapılmaktadır.

Yumurtalıkta kisti belirtileri ve şikayetleri nelerdir? Ne zaman bir doktora görünmeniz gerekir?

Bekarlarda yumurtalık kisti belirtileri nedir? Yumurtalık kisti bacakta ağrı yapar mı? şeklinde sorular gelmektedir. Fakat kistin bekar olup olmamakla ilgisi yoktur. Bekarlarda ve evlilerde benzer belirtiler verir. Çoğu yumurtalık kisti semptomlara neden olmaz ve kendiliğinden kaybolur. Bununla birlikte, büyük bir yumurtalık kisti aşağıdaki şikayetlere neden olabilir:

• Adet düzensizlikleri,
• Pelvik ağrı - kistin yan tarafında alt karın bölgesinde hafif veya keskin bir ağrı bazen bacağa doğru da yansıyan ağrı olabilir,
• Karnınızda dolgunluk veya ağırlık hissi olması,
• Şişkinlik.

Eğer aşağıda belirtilen şikayetleriniz varsa vakit kaybetmeden doktora başvurmalısınız;

• Ani, şiddetli genel karın veya alt karın ağrısı,
• Ateş veya kusmayla birlikte ağrı olması,
• Şok belirtileri varsa- soğuk, nemli cilt; hızlı nefes alma; baş dönmesi veya halsizlik - Bu belirti ve şikayetleriniz varsa vakit kaybetmeden bir doktora görünün. Kist yırtılmasına bağlı iç kanama veya over torsiyonu (yumurtalığın kendi etrafında dönerek kan akışının kesilmesi) olabilir.

Yumurtalık kisti acil durumları nelerdir?

Yumurtalık kisti acillerinin en sık karşılaşılanlarını sınıflayacak olursak;

• Kist rüptürü(kistin yırtılarak içeriğinin karın içine akması),
• Kanama(Kistin kendi içine yada karın içine kanaması),
• Over kist torsiyonu(Genellikle büyük kistlerin yumurtalıkla birlikte kendi etrafında burkulma şeklinde bir ya da birkaç kez dönmesi) yer alır.

Over torsiyonu (yumurtalık burkulması) genellikle yumurtalık, tüp ve kendilerini besleyen kan damarlarında eş zamanlı meydana gelir ve mutlaka bir yumurtalık kisti olmak zorunda değildir. Ama genellikle yumurtalık kistinin ağırlığı nedeniyle olmaktadır. Şüpheli adneksiyal torsiyon, her zaman erken laparoskopi ve bükülmüş tüp veya yumurtalıkların de-torsiyonu(normal haline getirme) ile tedavi edilmelidir.

Over kist rüptürü (Yumurtalık kisti yırtılması) halk arasında kist patlaması olarak da bilinir ve genellikle fizyolojik (fonksiyonel) zararsız kistlerde görülür ve genellikle kendi kendini sınırlar ve iyileşir. Tanının şüpheli olduğu durumlarda veya normalden fazla kanamaya bağlı hemodinamik yetersizlik olursa kanamayı durdurmak için laparoskopi (kapalı ameliyat) gerekli olabilir. Yumurtalık kisti acillerinin klinik özellikleri spesifik değildir. Ultrason birinci basamak araştırma için kullanılır ve kanama durumunda tanısaldır.

Yumurtalık torsiyonu(burkulması) için tipik ultrason bulguları vardır;

• Foliküllerin periferik yer değiştirmesi,
• Boyutları büyümüş ödemli yumurtalık görünümü,
• Doppler de kan akışı azalması bulguları(değişkendir ve tanısal değildir).

Tekrarlayan kist rüptürü veya kanaması oluyor ise önlem amaçlı genellikle kombine oral kontraseptif ile ovulasyonun baskılanması sağlanmalıdır. Tekrarlayan torsiyonu önlemek için ise overin çeşitli tekniklerle fiksasyonu(sabitlenmesi) düşünülmelidir.

Yumurtalık kisti kısırlık yapar mı?

Yumutalık kisti kısırlık yaparmı sorusu çok sık sorulan sorulardandır. Özellikle bekar bayanlar kist tanısı konduğunda çocuğum olmayacak mı telaşına kapılıp panik yaşamaktadırlar. Halbuki durum çok farklıdır ve yumurtalık kistlerinin bir çoğu kısırlık yapmaz.

Özellikle basit kistler kesinlikle yapmaz. Bazı kist türleri ise kısırlıkla ilişkilidir. Kısırlıkla ilişkili olan kistlerin başında halk arasında çikolata kisti adı verilen endometrioma türü kistler yer alır. Yine operasyon gerektiren ve yumurtalık rezervini etkileyen bir diğer kist dermoid kist türüdür.

Çikolata kisti kısırlıkla en çok ilişkili kist türüdür. Bunun sebebi çikolata kistinin kist oluşumu ile yumurtalık rezervini düşürmesi dışında başka olumsuz etkilerinin de olmasıdır. Özellikle kistinden salgılanan mediatör adı verilen kimyasallar, düşüklere neden olabilmektedir. Endometrioma yine çevre dokularda yapışıklık yaparak tüp tıkanmalarına ve yapışıklıklarına da neden olabilmektedir.

Yumurtalık kisti tedavisi nasıl yapılır? yumurtalık kisti nasıl erir?

Yumurtalık kisti nasıl küçülür yada nasıl tedavi edilir? Yumurtalık kisti bitkisel tedavisi mümkün mü? şeklindeki sorularla sık karşılaşmaktayız.Yumurtalık kisti tedavileri kisti türüne göre değişiklik gösterir. Örneğin basit kistlerin tedavisinde takip edilmesi yeterli iken dermoid kistler opere edilmelidir. Genellikle ameliyatlar kar zarar oranına göre planlanır. Örneğin malignite yani kansere dönüşme ihtimali olan veya kanser şüphesi olan kistlerde ameliyat düşünülür. Kendiliğinden küçülmeyen veya kanama çok yapan iyi huylu basit kistlere doğum kontrol hapları verilerek kistin küçültülmesi sağlanır.

Yumurtalık kisti ameliyatı nasıl yapılır?

Yumurtalık kisti ameliyatları açık ameliyatlar ve kapalı ameliyatlar olmak üzere iki türlü yapılmaktadır. Genellikle kapalı ameliyat teknik ve teknolojisi geliştiğinden dolayı ameliyatlar kapalı olarak yapılmaktadır. Kapalı ameliyatların diğer adları laparaskopik kistektomi ya da endoskopik kistektomi şeklindedir. Ameliyatların genel mantığı kisti, kapsülü ile birlikte yumurtalıktan ayırmaktır.Dikkat edilmesi gereken nokta kistten kalıntı bırakmadan ayrıca sağlam yumurtalığa dokunmadan kisti çıkarmak en ideal sonucu verir. Bazen kistler yumurtalıkta geniş alanlara yayıldığından yada yumurtalığın tamamını ele geçirdiğinden sağlam yumurtalık dokusu kalmayabilir ve bu durumda tüm yumurtanın alınması gerekebilir.

Yumurtalık kisti ameliyatı riskleri nelerdir?

Yumurtalık kisti ameliyatları son derece güvenli operasyonlar olmakla birlikte burda riskin miktarını değiştiren kistin türü ve yayılım derecesidir. Yapışıklıklar yapan kistler çevre dokuların anatomisini bozacağından kist çıkarılması sırasında nadir de olsa bağırsak idrar yolu zedelenmeleri olabilmektedir. Özellikle malign kistlerde ameliyat genişletilmekte ve metazstaz ve evreleme açısından operasyon daha geniş alanlarda yapılmaktadır.